Ik zat voor mijn appelsap, houtskool en limoen, een beetje nerveus, geef ik toe, toen hij onopvallend, glimlachend en hartelijk binnenkwam, verbaasd dat hij zoveel indruk op mij had
gemaakt. En toch ontmoet ik een bekende journalist, die sinds 2005 tientallen persoonlijkheden interviewt voor de Belgische krant Le Soir.
Ik ben pas in Ukkel komen wonen en ontmoette hem op een zondagmorgen in de
boekhandel Bleus d’encre op het Sint-Pietersplein, waar hij zijn laatste roman signeerde. Ik heb het gelezen en vond het erg leuk, ik zou zelfs zeggen dat het me hielp om me een beetje thuis te voelen in deze mooie Brusselse stad. Daarom wil ik er vandaag met u over praten en het aan u voorstellen.
De eenmansband
Als filmcriticus en cultuurjournalist voor Le Matin en Le Soir, won hij de Prijs van
de Kritiek in 2007 en de Prijs van de Politieke Reportage in 2008; hij was co-regisseur met Thomas Van Zuylen van de documentaire “Crimes d’artistes”, waarin filmmakers en personaliteiten de enscenering van tragische gebeurtenissen in vraag stellen; hij organiseerde de Brusselse festivals gewijd aan Pierre Etaix in 2008, Jaco Van Dormael in 2009 en Guy Bedos in 2016, wat hem, in de ogen van de onvoorwaardelijke fan die ik ben, een extra prijs oplevert!
Als je daar een dozijn boeken, essays, liedteksten en romans bij optelt, begrijp je beter de plankenkoorts die mij overviel toen ik Nicolas Crousse interviewde.
En ik ontdekte nog andere talenten bij deze charmante vijftiger, zanger van de groep « Droit dans le Mur » sinds 2012, als amateurvertelde hij me, alvorens me toe te vertrouwen dat hij binnenkort zou optreden (dit is een primeur!) in La Tchatche in Chastre.
Ik kan het niet laten hem te vragen welke figuren de grootste invloed op hem hebben gehad in de loop van zijn vele ontmoetingen. In willekeurige volgorde noemt hij verschillende persoonlijkheden zoals de zangeres Cecilia Bartoli, “een grote vreugde“; Roberto Saviano, “opvallend“; Annie Cordy, “verrukkelijk“; Boris Cyrulnik, “fascinerend“, Guillermo Guise, “een zeer goede verrassing” en tenslotte, degene op wie ik zat te wachten, Guy Bedos, die hij aan het eind van zijn leven verschillende malen ontmoette en die hem zo waardeerde dat hij “zijn
laatste show liet repeteren op het terras van een café beneden bij zijn huis op het Ile Saint-Louis” (een dierbare herinnering als er ooit een was!).
Het is echter het geschrift dat Nicolas Crousse naar voren brengt wanneer ik hem vraag
zichzelf te definiëren. Professioneel schrijven, natuurlijk, maar ook en vooral existentieel,
“constitutief voor de ME“. De hoofdpersonen van zijn eerste romans, Kartouch en Léger Carnage, zijn antihelden, de eerste onderneemt een trans-Siberische expeditie om zijn verveling te bevredigen, de volgende organiseert zijn begrafenis om echt geboren te worden…
Retour en pays natal, die ik u ten zeerste uitnodig te ontdekken, gaan we weg van de absurde of zelfs burleske dimensie om tot de kern van de zaak door te dringen, om misschien te eindigen met het kruispunt aan het einde van de oorspronkelijke reis.
Ik zou niet zijn geworden wat ik ben als…
Nicolas Crousse werd geboren in Brussel in een familie van kunstenaars.
Zijn vader, Jean-Louis Crousse, was dichter, en Nicolas heeft vlak na zijn dood een boek
aan hem gewijd, Mon père, la nuit s’achève dat een bloemlezing van zijn gedichten bevat. De
vaderfiguur is overheersend in zijn werk en hij citeert hem onmiddellijk wanneer ik hem de
terugkerende vraag stel in zijn wekelijkse interviews in Le Soir 1 : “Ik zou niet geworden zijn wat ik ben als…”.
Een vader die hij mij beschrijft als “een Tati-achtig karakter, van nature non-conformistisch, een verstrooid iemand met weinig aanleg voor het dagelijks leven“, met wie hij als kind het theater van Pagnol hardop voorlas, uiteraard met een accent – wat ik hem niet durfde te
vragen nog eens voor mij te doen – nieuwsgierig als ik was hoe de mengeling van Belgisch en Brussels accent zou klinken!
Een vader die nooit een belemmering is geweest om te schrijven, misschien omdat de zoon zich niet heeft gewaagd op zijn favoriete terrein: de poëzie.
Ik zou hier niet zijn zonder hen. Zonder haar zon, zonder hem maan. Mijn dag en mijn nacht.
Nicolas Crousse
Nicolas Crousse noemt ook zijn moeder, Jacqueline De Geest, over wie hij in zijn roman
spreekt als “een moeder van moed, een wervelwind van leven, het schild, de toevlucht en de oase van haar drie kinderen“. Een onafhankelijke vrouw die op negentienjarige leeftijd besloot voor het eerst de deur van de orthodoxe kerk open te duwen, waar de kleine Nicolas werd gedoopt, die op veertigjarige leeftijd haar studie hervatte toen Jean-Louis de echtelijke woning verliet, die iedereen in nood ontving en naar hem luisterde, die op late leeftijd een collectie foto’s en gedichten publiceerde…
En je moet luisteren naar het korte verhaal dat Nicolas Crousse schreef voor de 100e verjaardag van eqla over de zintuigen en de waarneming om het belang te begrijpen van de blik van de moeder die wordt doorgegeven door die van de geliefde vrouw. Het is ongetwijfeld geen toeval dat het Adia Crousse is, een actrice en poppenmaakster, zijn vrouw, die haar stem leent aan de radiolezing van dit prachtige verhaal.
Tot slot voegt Nicolas Crousse er ontroerd aan toe “dat hij niet zou zijn geworden wie hij
is… zonder zijn twee dochters die een grote plaats innemen en zijn geest gelukkig bezighouden…“.
Het begrip vaderschap staat dus centraal in de literaire benadering van de man die zich eerst voordoet als zoon maar nu ook als vader.
Tussen werkelijkheid en fictie
« Terugkeer naar het vaderland
is niet volledig autobiografisch”, de auteur roept kleine teksten op van verspreide herinneringen die, wanneer ze samengevoegd worden, uiteindelijk het verhaal vertellen van het leven van een kind, dan een tiener uit Schaarbeek, een journalist, een artiest, een man, gewoon, “een mengeling van tijden ».
Fragmenten autobiografie geschokt door het geheugen, bewerkt door bescheidenheid,
gevormd door het schrijven, die een ontroerend, poëtisch, sterk en grappig verhaal opleveren. Een verhaal vol cinematografische en literaire verwijzingen die wij met hem delen en die het tot een universeel verhaal maken. Naast de autobiografische oefening, geeft hij ons een diepe bespiegeling over de banden die het kind verbinden met zijn ouders en met al diegenen die het land van de kinderjaren bevolken om er de geesten van te worden.Het is hier een kwestie van leven en dood, van leven vooral, waarvan wij hopen dat het lang en mooi zal zijn, hier en elders, voor alle personages in deze prachtige reis van intieme poëzie. Nicolas Crousse projecteert de dia’s van een kindertijd waarvan de kleuren en de muziek op de onze lijken.
Wat dacht je van een nieuwe roman? De schrijver aarzelt en schuift het eerst terzijde, “het kost tijd om te zoeken, om na te denken“… En dan roept hij uiteindelijk “een picareske roman op, een moderne Candide, een manusje-van-alles die verstrikt raakt in de beweging van het leven, geconfronteerd met uiteenlopende en tegenstrijdige ervaringen“. Een personage die op hem zou kunnen lijken?
Aan het einde van dit aangename interview hoop ik dat Nicolas Crousse de tijd zal vinden
om zich weer op de wegen van het schrijven te begeven om met hem misschien nog een appel, kolen en limoensap te delen op het charmante pleintje van Ukkel.
Nicolas Crousse’s goede adressen in Ukkel
• Bleus d’encre boekhandel Waar ? Parvis Saint-Pierre 10
• Caffè Al Dente, Waar ? Rue du Doyenné 87
• Le théâtre de Poche, Waar ? Chem. du Gymnase 1a (Bois de la Cambre)
Haar favoriete plekken om te wandelen:
• Het Terkamerenbos
• Park Wolvendael, Waar ? De Frélaan
• Montjoie Park Waar ? Rue Edith Cavell (aanbevolen door haar dochters)
• Het Avijl dienblad en de kerk van zijn moeder:
• Orthodoxe Gedachteniskerk, Sint Job, Waar ? Avenue du Manoir 8
Zijn bibliografie
Grabuge, samen geschreven met Benoît Delépine, Noël Godin en Matthias Sanderson,
Ed. Flammarion, 2002
Voxy Lady, The Equivocal Sleepwalker, 2003
Kartouch, De ondubbelzinnige slaapwandelaar, 2005
Het Belgische complex,. Anabet, 2007
Hollywood Boulevard, Eerste, 2007
Mon père / La Nuit s’achève, samen geschreven met Jean-Louis Crousse, Le
Somnambule équivoque, 2009
Een groter bloedbad, Le Somnambule équivoque, 2009
Een passie, Jacques Flament, 2011
Les Magnifiques, Flammarion, 2012
Russische pop, JFE (Jacques Flament), 2014
Recht tegen de muur, JFE (Jacques Flament), 2017
Retour en pays natal, Le Castor Astral, 2021
