Het Surnateum, Museum van Bovennatuurlijke Geschiedenis

Lees het originele artikel

Het Surnateum, Museum van Bovennatuurlijke Geschiedenis, is een unieke en zeldzame plaats die deels tovenaarshol is, deels rariteitenkabinet, een privé-verzameling met betrekking tot het bovennatuurlijke, een van de belangrijkste ter wereld, en het bevindt zich in Brussel. Laten we de sluier oplichten, de lijkwade, die een ongewone realiteit bedekt. Ruimdenkendheid is geen schedelbreuk, dus laat u niet te veel meeslepen en laat u zachtjes glijden door een wereld van betoverende geuren van avontuur en mysterie, kamfer en wierook, viooltjes en rozen.

Het is waar, geen leugen, zeker en zeer waar, dat sinds Prospero zijn toverstaf brak in Shakespeare’s The Tempest, het insiders verboden is hun magische krachten te gebruiken, behalve onder uitzonderlijke omstandigheden. Dit heeft Christian Chelman, een wereldberoemde goochelaar en illusionist, specialist in close-up en cartomagie, mentalisme en bizarre magie, er niet van weerhouden verder te gaan dan zijn expertise in amusementsmagie en zich te verdiepen in alle vormen van magie, zelfs de duisterdere, ver weg van de Hollywood schijnwerpers die hij maar al te goed kent.

Christian Chelman is de initiatiefnemer en curator van het Surnateum, een jager van zeldzame en ongewone voorwerpen, geladen met demonische occulte krachten of verschillende energieën, vervloekingen of gebeden.

Het betreden van het Magiërshol is niet voor iedereen weggelegd, dus klopte ik met een inleiding aan bij de deur van de tempel van het bovennatuurlijke. De Curator vermijdt bij voorkeur de gek en de verlichte, de morbide nieuwsgierigen en de ouders die plezier voor hun kinderen zoeken, en gewoon de ongeschoolden die ongevoelig zijn voor het bovennatuurlijke. Hij ziet zijn passie voor het bovennatuurlijke niet als een geloof, maar veeleer als een van de vele mogelijkheden, die evenveel respect verdienen als alle andere. Wat is waar, wat is niet waar? Christian Chelman beslist niet, maar neigt eerder naar poëzie. Laten we naar hem luisteren: « Het is mijn standpunt, mijn mening, die zal bepalen of ik een tovenaar ben of niet. Ik verkies de poëtische versie boven de andere, nuchtere versie. Magie voor mij, die ik nu al heel lang bestudeer, is deels het oog dat we hebben, de visie die we hebben op de Wereld. Hebben wij een oog dat verbonden is met onze verbeelding en onze fantasie, of hebben wij een gesloten visie op de dingen, zoals wij die gedwongen zijn te hebben? Het belang van het Surnateum ligt in het aanbieden van verschillende visies die alle even coherent zijn. ».

Hij is zelf een referentie op dit gebied en altijd bereid zijn kennis door te geven en zijn verzamelingen voor te stellen aan de vragende neofiet. Hij vreest noch tegenspraak noch rationalisten, maar ik vermoed dat hij de voorkeur geeft aan sterke geesten boven sterke. Als ongezonde nieuwsgierigheid je hier brengt, ga dan weg! Maar als je iets wilt leren over tradities uit het verleden en de diepten van de menselijke ziel, kom dan binnen en luister. Dit is de waarschuwing die ik persoonlijk op de deur van het Surnateum zou hebben gezet, zij het een zeer discrete.

Onze tijd is kostbaar voor ons allen en Christian Chelman verspilt die liever niet aan ijdele discussies. Zo vereerd was hij om mij een bezoek van zes en een half uur te gunnen. Het was niet meer dan normaal fatsoen dat ik de Meester van het Huis en zijn charmante echtgenote op adem liet komen, daar de eruditie van de Curator zo’n rijke bron van esoterische kennis is. Ik kwam weg met meer vragen dan antwoorden, wat op zich een zeldzaam genoegen is.

Het huis van onze gastheer bestaat uit drie verdiepingen. Op de eerste verdieping bevindt zich het rariteitenkabinet van de volkscultuur, de Mirabilias en Surnaturalias, zeldzaam maar bekend. Op de tweede verdieping bevindt zich de esoterische en speculatieve bibliotheek, een plaats voor historische en esoterische studies. Op de derde verdieping is een reconstructie van magische plaatsen zoals een voodoo-altaar, een bijna operatieve zolder waar men magie kon beoefenen als men het arcane kende.

De eerste verdieping is dan ook een ongelooflijke bric-a-brac, het resultaat van een levenslang onderzoek naar voorwerpen die verband houden met het bovennatuurlijke. Zoals bij elke goochelaar, en omdat Christian Chelman op dit gebied bekend is, beginnen de voorwerpen na verloop van tijd te bewegen en komen ze als bij toverslag vanzelf in zijn verzameling terecht. Is hij het die hen doet komen door zijn aantrekkingskracht, of zijn zij het die naar hem toe gaan, aangetrokken door de deskundige verzamelaar die hen oprecht zal liefhebben en hen naar hun ware waarde zal erkennen? Is het niet belangrijk dat de ontmoeting plaatsvindt tussen de amateur en het voorwerp van zijn passie? In het Surnateum worden we geconfronteerd met een ongekende telescopie van dit soort onwaarschijnlijke ontmoetingen. Ik kan niet alles beschrijven, dus zal ik een paar voorwerpen uit de veelheid moeten kiezen.

Laten we beginnen met graaf Dracula. Mijn Roemeense bloed werd koud toen ik de eerste edities van de beroemde roman zag, de Engelse editie in het geel, en een Amerikaanse editie in het rood. “Als ik een tentoonstelling over vampieren maak, zou het absurd zijn de originele uitgaven niet te hebben“, verklaart de conservator, die een expert in vampirologie is.

Hij heeft een fascinerend boek geschreven over de historische oorsprong van vampiers in de 18e eeuw, L’Hypothèse Vampyrique, waarin hij een verband legt tussen de getuigenissen van de plaatselijke autoriteiten van die tijd, in Servië en Griekenland, en de reacties van de politieke autoriteiten op het hoogste niveau, met de officiële weerlegging van het vampirisme door keizerin Maria Theresia van Oostenrijk op basis van het rapport van haar persoonlijke arts, Dr. Gerard van Swieten. Het hele boek is gebaseerd op publicaties uit die tijd, die Christian Chelman ijverig heeft verzameld om niet misleid te worden door slechte vertalingen of latere wijzigingen in de oorspronkelijke teksten. Zijn werk is dan ook doortrokken van een onmiskenbare historische nauwgezetheid, omdat het zich uitsluitend concentreert op de feiten en verslagen van die tijd, een tijd waarin men nog rotsvast geloofde in het bestaan van vampiers.

De collectie is verrijkt met verschillende Vampire Fighting Boxes, die het complete arsenaal bevatten van de perfecte vampierenjager. Mijn gids weet heel goed het onderscheid te maken tussen valse en echte filmdoosjes, want de inhoud moet een specifieke betekenis hebben. Het wapen, bijvoorbeeld, moet door inscripties tegen betoveringen worden beschermd.

Er is ook een mooie houten reconstructie van Cairfax Abbey, die Dracula in de roman in Londen koopt. Deze abdij is gemaakt door een Belgische kunstenaar volgens de beschrijving in het boek omdat ze in werkelijkheid niet bestaat.

In een vitrine toont de conservator van de Surnateum mij een Tablet van Executie, ook wel Tablet van Verzet genoemd, van Egyptische oorsprong. Het is een tablet waarop een spreuk of een vloek is gegraveerd, bedoeld om een persoon of zelfs een dier kwaad te doen, of juist om de genade van de geliefde aan te trekken. Ze waren zeer wijdverbreid in de Oudheid en werden vaak gemaakt van lood, een koud en duister metaal dat verbonden is met de verborgen en helse werelden, en dat de tand des tijds weerstaat om een eeuwige werking te behouden. Deze is zeldzamer en werd in detail bestudeerd door de Universiteit van Heidelberg.

Ernaast staat een verontrustende Egyptische betoveringspop met nog menselijk haar erin. 

Op de tafel ligt een prachtige Eed Schedel van het Heilige Vlees. Toen de centrale macht in het Duitse Rijk in de 13e eeuw in Westfalen verzwakt en verdeeld was, werd het Heilige Vleeshof opgericht als plaatsvervangend gerechtshof om de tekortkomingen van de staat te ondervangen. De vonnissen waren snel: vrijspraak of de doodstraf, met onmiddellijke uitvoering.

Deze schedel is gegraveerd met het magische vierkant, of Sator vierkant. Dit raster van 25 letters vindt zijn oorsprong in de oudheid, het oudst bekende vierkant werd ontdekt in Pompeii. De betekenissen zijn veelvoudig, ik verwijs u naar het internet om ze te bestuderen. Altijd aanwezig in het nieuws, is het een belangrijk element van de film Tenet die in 2020 uitkomt.

Jerome Bonaparte, koning van Westfalen, verbood de Sainte-Vehme in 1811. Deze schedel werd later een voorwerp van necromantie. Om van de doden een antwoord op onze aardse vragen te krijgen, wordt de vraag met een speciale inkt met klimop geschreven op een klimopblad, dat ook in de schedel wordt gelegd. Het antwoord komt ’s nachts tot u in een droom, een techniek die typisch is voor de Griekse necromantie, die hieraan, de necromantie, ruimten had gewijd. Ik vraag Christian Chelman: heb je het getest? “Nee, antwoordt hij, Ik heb geen speciale vraag te stellen.” Nou, ik wel, maar misschien is dat voor een andere keer.

De Curator van de Surnateum heeft ook een kunstmatig gemaakte Pan’s Skull met hoorns. Het heeft dezelfde necromantische functie, maar om het te laten werken moet je op een schapenvacht slapen, natuurlijk.

Voor contacten met de doden kon Christian Chelman een echte Spiritistentafel bemachtigen die gebruikt zou zijn door de beroemde Alan Kardec, maar de tafel is momenteel op tournee voor een tentoonstelling in Lyon. Natuurlijk heeft het Surnateum ook een mooie collectie van oude Oui-Ja spellen en Divination Cups. Het bevat ook een reeks fotomontages van 19de-eeuwse ectoplasma’s die zouden verschijnen tijdens spiritistische manifestaties. De Curator heeft een metalen Valse Duim waaruit illusionisten gaas van twee meter lang konden halen, waardoor het op ectoplasma leek. Maar hij heeft ook een echte foto van ectoplasma waarvoor de specialisten van vroegere foto’s geen bedrog kunnen vinden.

Ik ben erg dol op de kleine Doctor Lady, een Chinees ivoren popje van een naakte vrouw die ligt. Zo kon de Chinese dame de dokter op het lichaam van de pop vertellen waar het pijn deed, zonder zich te moeten uitkleden in het bijzijn van een vreemde. Op de tas die de pop beschermt, staat het symbool Shou, dat staat voor een lang leven.

Ernaast staan een paar heel mooie donkere bergkristallen brillen, ook uit China in de jaren 1850. Deze bril wordt gedragen door de lijfarts van de keizer, uit eerbied, om niet symbolisch verblind te worden door de schitterende schittering van de Soeverein van het Hemelse Rijk. Cang-Jie, de lijfarts en astroloog van de keizer, had twee pupillen in elk oog. Hij zou een donkere bril hebben gedragen om te voorkomen dat mensen in zijn ogen zouden kijken, anders zou hij volgens het bijgeloof sterven. Hij had ook twee paar ogen, om de geheimen van de aarde en die van de hemel te zien.

Onder de andere Chinese magische voorwerpen is er het schildpadborstschild, een Chan orakel, waarbij je het schild van de schildpad verbrandt en de barsten erin leest. Of de Yi-King Amuletten die de geboorte van jongens bevorderen.

Een hele vitrine is gewijd aan KGB-gadgets en -instrumenten, miniatuurcamera’s, microfoons en wapens. In een andere staat een geklauwde poot van Krampus, het half-geit, half-demon monster dat in het Germaanse Europa de kinderen straft die zich misdragen hebben. Een plank is gewijd aan de Golem, ook met een eerste editie. Foto’s van vervloekte en gestrande schepen sieren de wanden en de conservator kent een aantal zeer enge verhalen over dit onderwerp die niet moeten worden aangehoord voordat men op een ontspannen cruise gaat.  Een goocheldoos gevuld met voorwerpen van ’s werelds grootste goochelaars is zijn trots en vreugde. Chelman heeft tegen hen gestreden en toen hij won door hen met zijn truc te overbluffen, was hun belofte dat zij hem een magisch voorwerp zouden geven dat aan hen toebehoorde. De koffer is overvol.

Er is ook het Barbie kostuum uit 1840. Het is gekocht door onze gastheer en goed gedocumenteerd wat betreft de herkomst en het bouwjaar, maar toch past dit kostuum tot op de millimeter bij de maten van een moderne Barbie uit 1965, alsof het voor haar gemaakt is. Hoe kon een naaister dit kostuum 125 jaar van te voren maken? Het is een tijdelijke aberratie. Geen enkele verklaring is waar of onwaar, alleen verbeelding.

In de prachtige bibliotheek boven staan twee maskers van Dan-wichelaars uit Ivoorkust, de wichelroedeloper en zijn vrouw. Hij heeft vier ogen omdat hij de gewone en de niet-gewone werkelijkheid ziet. Op zolder ontdek ik een zeer zeldzaam Nepalees Sjamaankostuum. Verderop staat een Dozo-kostuum, uit West-Afrika, dat doet denken aan de Luipaardmannen uit Kuifje. De Dozo zijn een geheim genootschap, belast met de jacht, met grote politieke invloed. Vrouwen kunnen toetreden na de menopauze. Elke traan in het kostuum is kostbaar omdat het een verhaal vertelt, als een boek. Het wordt nooit opgelapt, het wordt gedragen tot het uit elkaar valt. Het Voodoo Altaar is zeer indrukwekkend en zeer authentiek, gemaakt volgens de regels van de kunst.

Ons gesprek eindigt in de tuin bij een goede koffie en een verzameling zeer concrete en bij uitstek lekkere taarten, waarvan het verschijnen niet het werk is van de Heilige Geest, maar van de goede zorgen van mevrouw Chelman. Mevrouw Chelman, op haar beurt, is gegrepen door de verzamelwoede van haar echtgenoot en heeft een mooie collectie 19de-eeuwse voorwerpen bijeengebracht die het privé-kabinet vormen van een Victoriaans demi-mondaine.

Ik vraag de conservator naïef: “Ben je niet bang om omringd te zijn door al die voorwerpen, waarvan sommige misschien geladen zijn met onbekende energieën“?

Christian Chelman van de Surnateum lacht: “Nee, daar maak ik me geen zorgen over, er zijn ook zoveel beschermingen van allerlei aard in dit huis dat ik me helemaal niet in gevaar voel!” Rest mij alleen nog het Surnateum en zijn bewoners een lang leven toe te wensen! Il ne me reste alors qu’à souhaiter Longue Vie au Surnateum et à ceux qui l’habitent !

Alleen op afspraak : https://www.surnateum.com